Bütün canlılar enerjiye ihtiyaç duymaktadır ve bu enerji ihtiyacını karşılayabilmek için beslenirler. Canlılardaki beslenme şekilleri incelendiğinde ototrof beslenme, heterotrof beslenme ve hem ototrof hem heterotrof beslenme olmak üzere üç alt kategoriye ayrıldığı görülmektedir.
A) OTOTROF BESLENME
İhtiyaç duydukları organik besinleri inorganik maddeler aracılığıyla kendileri üreten canlıların gerçekleştirmiş olduğu beslenme şekline ototrof beslenme denir. Bu beslenme şeklini gerçekleştiren canlılara üreticiler denir. Ototrof beslenme, kullanılan enerji kaynağına göre kendi içerisinde fotoototrof beslenme ve kemoototrof beslenme olmak üzere ikiye ayrılır.
Canlıların güneş enerjisini kullanarak inorganik maddelerden organik besin sentezlediği beslenme çeşidine fotoototrof beslenme denir. Bitkiler, algler ve siyanobakteriler tarafından gerçekleştirilir.
Canlıların kimyasal enerjiyi kullanarak inorganik maddelerden organik besin sentezlediği beslenme çeşidine kemoototrof beslenme denir. Demir, nitrit, nitrat ve kükürt bakterileri tarafından gerçekleştirilir.
B) HETEROTROF BESLENME
İhtiyaç duydukları organik besinleri kendileri üretemedikleri için dışarıdan hazır almak zorunda olan canlıların gerçekleştirmiş olduğu beslenme şekline heterotrof beslenme denir. Heterotrof beslenme kendi içerisinde holozoik beslenme, saprofit (çürükçül) beslenme ve simbiyoz (birlikte yaşam) olmak üzere üçe ayrılır.
1) HOLOZOİK BESLENME
Canlıların ihtiyaç duydukları organik besinleri dışarıdan katı ve büyük parçalar halinde hazır bir biçimde almasına holozoik beslenme denir. Holozoik beslenen canlılar tükettikleri besin çeşidine göre herbivor, karnivor ve omnivor olmak üzere üçe ayrılır.
Sadece bitkisel gıdalarla beslenen ceylan, antilop, koyun, keçi, tavşan, deve, geyik, inek ve sığır gibi canlılara herbivor (otçul) denir. Sadece hayvansal gıdalarla beslenen aslan, timsah, yılan, kaplan, tilki, panter ve kurt gibi canlılara karnivor (etçil) denir. Hem bitkisel hem de hayvansal gıdalarla beslenen ayı, maymun, hindi, insan, domuz ve fare gibi canlılara omnivor (hepçil / hem etçil hem otçul) denir.
2) SAPROFİT (ÇÜRÜKÇÜL) BESLENME
Canlıların bitki ve hayvan kalıntıları gibi organik atıkları hücre dışına salgıladıkları enzimler yardımıyla parçalayarak organik besin sentezlemesine saprofit (çürükçül) beslenme denir. Bu beslenme şeklini gerçekleştiren canlılara ayrıştırıcılar denir ve bu canlıların faaliyetleri sonucunda peynir, yoğurt, alkol ve sirke gibi ürünler oluşur.
3) SİMBİYOZ (BİRLİKTE YAŞAM)
Mutualizm, kommensalizm ve parazitizm olmak üzere üç farklı şekilde gerçekleşir.
Birlikte yaşayan canlıların bu birliktelikten karşılıklı olarak fayda sağlamasına mutualizm adı verilir. Birlikte yaşayan canlılardan birinin bu birliktelikten fayda sağlarken diğerinin etkilenmemesine kommensalizm adı verilir. Birlikte yaşayan canlılardan birinin bu birliktelikten fayda sağlarken diğerinin zarar görmesine parazitizm (parazit yaşam) denir. Parazitizm şeklinde yaşamını sürdüren canlılardan zarar veren türe parazit adı verilirken, zarar gören türe ise konak adı verilir. Hastalık yapıcı nitelikteki parazitlere ise patojen denir.
C) HEM OTOTROF HEM HETEROTROF BESLENME
Canlıların ihtiyaç duydukları organik besinleri hem kendilerinin üretip hem de dışarıdan hazır alması şeklinde gerçekleştirilen beslenme şekline hem ototrof hem heterotrof beslenme denir. Böcekçil bitkiler ve öglena bu beslenme şekline örnek verilebilir.
